شکایت از کارفرما در صورت دریافت سفته و چک سفید امضاء چگونه است؟

یکی از موضوعاتی که امروزه در عرصه کسب و کار خصوصا استخدام در کارگاه‌ها و شرکت‌های مختلف، عرف منسجمی به خود گرفته است، دریافت چک یا سفته ضمانت حسن انجام کار از کارگران و کارمندان است.

در همین ابتدا باید گفت که منظور از کارگر در قانون کار به موجب ماده 2 این قانون، شخصی است که به هر عنوان در مقابل گرفتن حق السعی اعم از حقوق، مزد، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما به کار مشغول می‌شود.

هدف اصلی و منطق دریافت چنین ضمات اجرایی، حصول اطمینان خاطر از حسن انجام کار و در اختیار داشتن منبعی برای ترمیم خسارات احتمالی از ناحیه کارگران است.

اما متاسفانه آن چه که همکنون شاهد و ناظر آن هستیم استفاده کارفرمایان از این سفته‌ها و چک‌ها جهت تحمیل فشار مضاعف کاری به کارگران و همچنین ایجاد اهرمی در جهت سکوت کارگران برای اعلام رضایت به کمتر از حداقل حقوق و مزایایی است که طبق قانون کار باید به آنان پرداخت شود.

اخذ سفته و چک سفید امضا از سوی کارفرمایان گاهی به عنوان اهرم فشاری در جهت تهدید کارگران برای مقابله با شکایت آنان در مراجع کار برای دست‌ یافتن به حقوقی است که معمولا از سوی کارفرما در زمان قرارداد از آنان ضایع گردیده است.

کاملا بدیهی و روشن است که بسیاری از کارگران، به دلایلی چون بیم از بیکاری یا نیاز به اشتغال، چاره‌ای جز پذیرش خواسته‌ها و اوامر کارفرمایان را ندارند.

لذا در این مقاله تلاش ما بر آن است تا شما را با مفهوم کاملی از چک یا سفته حسن ضمانت انجام کار و قواعد مربوط به آن و نحوه تنظیم چک و سفته برای اجتناب از عواقب ناگوار احتمالی آن، آشنا نماییم.

تعاریف مرتبط با چک و سفته سفید امضا

سفته یک سند تجاری لازم‌الاجراست که مطابق با آن، یک طرف یعنی صادرکننده متعهد می‌شود وجه یا مبلغ مشخصی را در یک زمان مشخص، به‌ طرف دیگر که همان گیرنده وجه است پرداخت نماید. لازم به توضیح است که این مبلغ نمی‌تواند از رقم مجاز چاپ‌ شده بر روی سفته بیشتر باشد.

چک نیز ورقه‌ای است با ارزش مالی که برای خریدکردن در حال و پرداخت مبلغ آن خرید در آینده استفاده می‌گردد. صاحب چک پس از درج مبلغ ارزش چک و تاریخ موردنظر برای وصول، چک را امضا می‌نماید.

در تاریخ ذکر شده که همان تاریخ سررسید چک است، شخصی که چک را دریافت کرده است به بانک مراجعه نموده و مقدار وجه تعیین شده را از حساب جاری شخص صادرکننده چک دریافت می‌نماید. چک سندی است که در قانون جز اسناد لازم الاجرا است.

یک سفته  یا چک دارای چه ارکانی هستند؟

سفته و چک درارای تاریخ صدور و پرداخت یا همان تاریخ سررسید، دارای وجه یا مبلغ، دارای نام صادرکننده چک یا سفته، دارای نام گیرنده سفته یا چک و همچنین محل امضا صادرکننده است که این موارد از ارکان سفته و چک محسوب می‌گردند.

در تکمیل متن سفته یا چک به چه نکاتی باید توجه نمود؟

لازم است تا صادرکننده سفته یا چک، میزان مبلغ یا وجه مورد‌نظر خود را هم به حروف و هم به عدد در قسمت معین شده در روی برگه سفته یا چک درج نماید.

در قسمت حواله‌کرد، مطلوب‌تر است که به‌ جای نوشتن عنوان کلی عبارت حامل، نام  دقیق گیرنده یا همان وصول کننده سفته یا چک درج گردد. ذکر و تکمیل تاریخ پرداخت و صدور سفته و چک بخش مهم دیگری است که باید مورد‌ توجه صادرکننده قرار گیرد.

در قسمت تاریخ پرداخت یا همان تاریخ سررسید چک یا سفته، تاریخی که گیرنده وجه قادر خواهد بود نسبت به وصول طلب خود اقدام کند، با عدد و حروف درج می‌گردد. در سفته بهتر است تا حد ممکن، از نوشتن عبارت (عندالمطالبه) در قسمت تاریخ پرداخت اجتناب گردد.

همچنین ضرورت دارد که سفته یا چک حتما توسط صادرکننده آن امضا گردد. افزودن مُهر شخصی یا اثر‌انگشت در افزایش اعتبار امضا در این اسناد مؤثر خواهد بود.

علاوه بر صادرکننده و گیرنده وجه، اشخاص دیگری نیز قادر خواهند بود به‌عنوان ظهرنویس پشت سفته یا چک را امضا نمایند و ضامن صادرکننده در پرداخت وجه این اسناد گردند.

سفته یا چک سفید امضا چیست؟

حال که با چک و سفته و ارکان آن آشنا شدید، خیلی راحت‌تر می‌توانید مفهوم سفته یا چک سفید امضا را درک کنید. سفته یا چک سفید امضا، سندی است که در آن نام و امضای صادرکننده سند در متن سند وجود دارد، اما سایر ارکان چک و سفته مثل تاریخ پرداخت یا همان سررسید، نام گیرنده و میزان وجه و مبلغ خالی می‌ماند و در حقیقت تکمیل متن آن سند به گیرنده سفته یا چک واگذار می‌گردد.

در چنین شرایطی است، که دارنده سفته قادر خواهد بود این اسناد را مطابق خواست خود تکمیل نماید و برای وصول آن به هر نحوی اقدام کند. همچنین این امکان برای دارنده سند وجود دارد که سفته را به شخص دیگری منتقل کند.

از‌ منظر حقوقی همیشه تاکید شده است که هرگز سفته یا چک سفید امضا را در اختیار دیگران حتی کارفرمایان قرار ندهید. زیرا این امر ممکن است شما را با شرایط خطرناکی مواجه نماید.

اگر به هر علتی سفته یا چک سفید امضا جهت استخدام در سازمان یا کارگاهی صادر کرده‌اید حتماً در اسرع وقت با یک وکیل یا مشاورحقوقی مشورت نمایید.

آیا صدور اسناد تجاری سفید امضا مانند سفته و چک اعتبار قانونی دارد؟

باید از این موضوع اطلاع داشته باشید که طبق قانون تجارت، وجه چک و سفته پس از صدور باید پرداخت گردد و اسناد تجاری با عنوان سفته یا چک سفید امضا در این قانون استثنا به شمار نمی‌آیند.

لذا صدور سفته یا چک به‌ صورت سفید امضا و تکمیل و واگذاری آن به گیرنده سند، هیچ اثری بر اعتبار سفته نخواهد گذاشت و این سند تجاری همچنان معتبر است.

حتی در حقوق کشورمان، اسناد سفید امضا پذیرفته شده ‌است و قانونگذار فرض را بر این موضوع گذاشته که شما با امضای سفته یا چک و تحویل آن به گیرنده، در واقع شما به گیرنده وکالت داده‌اید تا آن سند تجاری را به خواست خودش تکمیل کرده و در هر شرایطی استفاده نماید.

بنابراین به شما به جد توصیه می‌کنیم با این تصور که سفته یا چک سفید امضا اثر قانونی نداشته و قابل وصول نیست، نادانسته خود را دچار مشکلات بی‌شمار نکنید

نحوه وصول سفته یا چک سفید امضا به چه شکلی است؟

برای این امر، ابتدا باید مشخصات گیرنده و صادرکننده و تاریخ پرداخت یا همان سررسید در سفته و همچنین نام گیرنده و تاریخ وصول در چک درج شود.

سپس برای وصول سفته ابتدا باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک خدمات قضایی اظهارنامه‌ای برای صادرکننده سفته در خصوص وصول وجه آن ارسال شود.

در صورتی که ظرف موعد مشخص‌شده نسبت به پرداخت وجه سفته اقدامی از ناحیه صادر کننده صورت نگیرد، باید ظرف مدت 10 روز از تاریخ سررسید سفته، واخواست سفته تهیه گردد. سپس دارنده سفته دادخواست مطالبه وجه سفته را به دادگاه ارائه کند.

در خصوص چک نیز هر چند می‌توان اظهارنامه‌ای بابت اطلاع صادر کننده چک ارسال کرد، ولی این امر ضروری نبوده و می‌توان با تکمیل مندرجات به بانک محال‌علیه مراجعه و در صورت کافی نبودن موجودی نسبت به برگشت چک اقدام نمود.

شایان ذکر است که وصول وجه چک از طریق مراجع قضایی کشور به دو صورت حقوقی یا کیفری میسر خواهد بود که البته هر کدام از این موارد شرایط خاص خود را دارا است ولی وصول سفته صرفا از طریق دادگاه‌های حقوقی امکان‌پذیر خواهد بود.

سو استفاده از سفته و چک سفید امضاء و راهکارهای قانونی مقابله با آن

مطابق با ماده 673 قانون مجازات اسلامی، «هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده ‌است یا به هر طریق به‌دست‌ آورده، سوء‌استفاده نماید، به یک تا سه سال حبس‌ محکوم می‌گردد.»

فرض کنید شما سند تجاری سفید امضایی مثل چک یا سفته را به کارفرمای خود داده‌اید و اکنون او از این سند سوءاستفاده نموده ‎‌است.

به موجب این ماده، شما ابتدا لازم است که در محاکم قضایی کشور ابتدا سفید امضا بودن سند مذکور را به اثبات برسانید و در گام بعدی سوءاستفاده آن فرد از آن سند را ثابت کنید.

در بدو امر برای اثبات سفید امضا بودن چک یا سفته، دادگاه سند تجاری را به کارشناس خط ارجاع خواهد داد، البته داشتن شاهد نیز ممکن است در این خصوص مفید فایده باشد. البته بهتر است بدانید که اثبات این موضوعات در محاکم قضایی کشور کار چندان آسانی نیست.

پس بهترین تصمیم این است که از همان ابتدا سفته سفید امضا یا چک ضمانت صادر نکنید. این امر موجب خواهد شد که جلو سوءاستفاده‌های احتمالی گرفته گرفته شود.

چگونه یک چک یا سفته‌ای که برای تضمین یا حسن انجام کار صادر کرده‌ایم را تکمیل نماییم؟

این موضوع بسیار رایج و متداول است که کارفرما از کارمند یا کارگر خود درخواست سفته حسن انجام کار یا چک تضمینی می‌نماید. دقت کنید در چنین شرایطی به هیچ عنوان سفته یا چک را به صورت سفید، امضا نکنید.

دادن سفته و چک بدون رسید و بدون بابت و به صورت سفید امضا به کارفرما این اجازه و امکان را می‌دهد تا هر مبلغی را در هر زمانی، تا سقف مبلغ سفته یا هر مبلغی در چک، از شما مطالبه کند. یا حتی در مراجع قضایی علیه شما طرح شکایت نماید.

بنابراین، برای تکمیل کردن متن چنین سفته‌ یا چکی پیشنهاد می‌گردد در قسمت تاریخ پرداخت عبارت: «جهت ضمانت» یا «جهت ضمانت حسن انجام کار» درج گردد.

در قسمت نام گیرنده نیز حتما نام کارفرما یا شرکت را ذکر نمایید تا امکان انتقال این چک یا سفته فراهم نگردد. از کارفرما تقاضا کنید در متن قرارداد نیز حتماً به دریافت سفته یا چک تضمینی از شما اشاره و شماره چک یا سفته را هم قید کند.

در آخر نیز حتما از سفته یک کپی تهیه کنید یا از گیرنده سفته یک رسید دریافت نمایید. به‌علاوه، حضور دو شاهد در هنگام امضای چنین چک یا سفته‌ای در کاهش ریسک احتمالی مؤثر خواهد بود.

آیا چک یا سفته تضمین یا برای حسن انجام کار را می‌توان وصول کرد؟

جواب این سوال مثبت است. در صورتی که کارفرما قادر باشد در مراجع قضایی تخلف صادرکننده سفته یا چک ناشی از عدم انجام تعهدات را به اثبات برساند، می‌تواند نسبت به وصول مبلغ چک یا سفته اقدام کند.

به‌ عنوان‌ مثال، شما قبل از اتمام قرارداد کار از ادامه همکاری با شرکت کارفرما انصراف می‌دهید و امکان جایگزین کردن نیروی کار جدید نیز برای کارفرما در آن مدت زمانی فراهم نیست.

اگر این تصمیم شما در روند کار کارگاه اخلال ایجاد نماید، کارفرما قادر است سفته یا چک را تا سقف مبلغ مندرج در آن از شما مطالبه نماید.

کارفرما چه زمانی باید سفته یا چک حسن انجام کار را به کارگر یا کارمند عودت دهد؟

سفته یا چک استخدام، غلط یا درست، صرفا برای تضمین حسن انجام کار یا ضمانتی توسط کارمند یا کارگر در طول قرارداد است و همانگونه که ذکر شد لازم است که در قرارداد کار نیز حتما به شماره سفته یا چک و شرایط آن اشاره گردد.

به این ترتیب، پس از پایان قرارداد یا در صورت استعفای کارگر، کافرما مکلف به استرداد لاشه چک یا سفته به کارگر است. در غیر این صورت دردسرهایی برای او پیش خواهد آمد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد که البته می‌تواند مصداق جرم در قانون مجازات باشد.

خیانت در امانت چه زمانی در سفته یا چک سفید امضا مصداق پیدا خواهد کرد؟

سوءاستفاده از چک یا سفته یا هر سند سفید امضا، از جمله مصادیق جرم خیانت‌ در‌ امانت می‌باشد. اگر امین یعنی همان فردی که سندی به‌عنوان امانت به او سپرده می‌شود، نسبت به این سند، هر نوع رفتار مجرمانه یا خائنانه‌ای را انجام دهد، جرم خیانت‌ در‌ امانت محقق شده ‌است.

فرض کنید شخصی چک یا سفته‌ای را برای تضمین انجام کار و به‌ صورت امانت در اختیار گرفته‌، یعنی قرار بر این بوده ‌است که در آینده این سفته یا چک را به صاحبش عودت دهد و آن را خرج یا وصول نکند.

حال اگر این شخص، سفته یا چک را مورد سوءاستفاده قرار دهد، مثلا به شخص دیگری واگذار نماید یا ان سند را تلف کند و یا آن را مفقود سازد، از‌ آن جا‌ که این سفته یا چک در حکم مال امانی به شمار می‌آید، به موجب ماده 674 قانون مجازات اسلامی، دارنده سفته یا چک به جرم خیانت در امانت به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

اثبات کردن جرم خیانت‌ در‌ امانت در خصوص سفته یا چک سفید امضا در حالتی امکان‌پذیر خواهد بود که در هنگام صدور سفته یا چک، دلایل و مدارک محکمه‌پسند همانند تهیه کپی از سفته، دریافت رسید، حضور شاهد، درج شماره سفته در قرارداد و غیره) از سوی ذینفع یا صادر کننده تهیه گردد تا در صورت سوءاستفاده دارنده چک یا سفته، در دادگاه از آن‌ها استفاده گردد.

ملاحظه فرمودید که سفته یا چک سفید امضا یک سند معتبر تجاری است. قانون به دارنده سفته یا چک سفید امضا این اجازه را می‌دهد که هر زمان بخواهد، صادرکننده را وادار به پرداخت وجه آن سند نماید.

لذا در هنگام صدور سفته یا چک، تمام قسمت‌ها آن را با خودکار شخصی خود، با دقت تکمیل کنید. اگر مجبور هستید که به کارفرما سفته سفید امضا بدهید، حتما نکات احتیاطی عنوان‌ شده را رعایت نمایید.

برای پس گرفتن سفته یا چک از کارفرما چه مراحل قانونی باید از سوی کارگر یا ذی‌نفع صورت پذیرد؟

با همه این توضیحات، اگر کارفرما سفته یا چک کارگر را که برای ضمانت انجام کار به او واگذار شده، عودت ندهد، کارگر یا ذینفع چک باید اقدامات قانونی را به شرح ذیل به مرحله اجرا درآورد.

نحوه و مراحل بازپس‌گیری سفته به این صورت است که، کارگر در ابتدا با ارسال اظهارنامه قانونی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، قطع ادامه همکاری خود را با کارفرما اعلام و با ذکر شماره سفته از کارفرما می‌خواهد که نسبت به استرداد آن اقدامات لازم را انجام دهد.

اگر کارفرما همچنان از پس دادن سفته امتناع کند، باید واگذارنده سفته دادخواست استرداد سفته را به مراجع قضایی تقدیم نماید و با شواهد و دلایل کافی مانند: رسید سفته یا حداقل دو نفر شاهد، حکم به الزام کارفرما به استرداد سفته را از دادگاه دریافت نمایید.

چه مدارکی برای طرح  شکایت در خصوص عودت سفته یا چک حسن انجام کار مورد نیاز است؟

همانگونه که در ابتدای مطالب ذکر شد کلیه اسناد و مدارکی که دلالت بر وجود رابطه استخدامی و ارائه سفته یا چک ضمانت به کارفرما دارد، از جمله سند قرارداد و شهود یا هر دلیل و مدرکی که دلالت بر وجود این رابطه داشته باشد باید به پیوست، ضمیمه پرونده گردد.

کپی سفته ارائه شده به کارفرما و همچنین اظهارنامه ارسال شده به ایشان نیز بهترین دلیل و مدرک برای اثبات این امر می‌باشد. همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آن‌ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده‌ نمایید.

توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می‌توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات و کارشناسان رسیدگی کننده در مراجع کار یا دادگاه‌های کشور نیز در بسیاری از پرونده‌ها بسیار تاثیر گذار است.

طرح و پیگیری شکایت خیانت در امانت چقدر زمان می‌برد؟

در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان موضوع فوق، می توان عنوان کرد که طرح شکایت خیانت در امانت به جهت مطالبه لاشه چک یا سفته و نهایتا مجازات کیفری کارفرما، که می‌بایست از طریق دادسراهای محل وقوع جرم و نهایتا پس از صدور کیفرخواست از طریق دادگاه‌های کیفری دو استان پیگیری گردد، کمی زمان‌بر خواهد بود و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این شکایات چه در مرحله دادسرا و چه در مرحله دادگاه، می‌توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران وکارفرمایان، احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد. بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد. البته همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، پیش‌گویی زمان در پرونده های حقوقی و کیفری در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نیست.

مزایای استفاده از خدمات وکلای و مشاوران دادگستری در تنظیم شکایت

مشاوران و وکلای دادگستری افراد با تجربه‌ای هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به تمامی پرونده‌های حقوقی و کیفری، خصوصا موضوعات اشاره شده در تنظیم شکایت از کارفرما، گره گشای موکل خود باشند.

دیدگاه و نگاه یک وکیل با تجربه به یک قرارداد کار با نگاه یک کارگر یا کارفرما بسیار متفاوت است. قرارداد یا حتی شکواییه‌ای که شاید از نظر شما تمام جوانب احتیاطی در آن لحاظ شده باشد، بعد از مطالعه آن توسط یک وکیل یا مشاور حاذق در امور استخدامی و روابط کارگری، بعضا ممکن است دستخوش تغییرات بنیادین گردد. بنابراین کسب مشاوره و یا تنظیم شکایت خود را حتما به یک وکیل متخصص واگذار نمایید.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلا و مشاوران سامانه حقوقی شکایت 24: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.

ارائه خدمات تخصصی حقوقی و پشتیبانی از آن توسط سامانه حقوقی شکایت 24

موارد اشاره شده جزء بسیار کوچکی از حقوق و روابط کارگران در قانون کار و سایر قوانین جاری کشور است که بیانگر روابط حساس بین کارگر و کارفرما در حوزه حقوق کار بوده و از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار است که در صورت عدم رعایت آن همواره شاهد بروز اختلاف و مسائل گوناگون در این زمینه خواهیم بود.

عمده مشکلات پیش آمده در مراجع کار برای کارگران و عدم موفقیت آنها در طرح شکایت علیه کارفرما، کم‌توجهی به مقررات و اصول درست تنظیم شکایت و ارائه دلایل و مدارک درست است که در این زمینه یا هر مورد مشابه باید از تخصص افراد متخصص بهره گرفت.

اگر در خصوص تنظیم شکایت تخصصی کار نیاز به مشاوره حقوقی دارید یا قصد دارید تهیه و تنظیم دادخواست یا شکایت را برعهده کارشناسان و وکلای متخصص قرار دهید، بهترین امکان برای شما استفاده از خدمات بسیار متنوع سامانه حقوقی شکایت24 خواهدبود.

متاسفانه بیشتر افراد جامعه ما که با مشکل حقوقی مواجه می‌شوند، در ابتدا برای رفع معضل خود به وکیل دادگستری مراجعه نمی‌کنند و همین موضوع تبعات جبران‌ناپذیری را برایشان ایجاد خواهد کرد.

اخذ وکیل  در مسایل مربوط به روابط کاری می‌تواند کمک شایان توجهی به طرفین دعوی نماید اما به علل مختلفی شاید امکان دسترسی شما به وکیل دادگستری وجود نداشته باشد که در این شرایط استفاده از خدمات مشاوره حقوقی می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.

مشاوره حقوقی از جهات مختلفی می‌تواند مزیت‌های بسیار زیادی برایتان داشته باشد که در کمترین حالت، اطلاعات حقوقی شما را در خصوص مورد مربوطه افزایش خواهد داد.

سامانه حقوقی شکایت 24 با بهره‌مندی از کارشناسان و مشاوران حقوقی و وکلای مجرب و متخصص آماده خدمات رسانی در کلیه امور حقوقی، کیفری، خانواده، اختلافات حوزه کار و روابط کارگر و کارفرما و سایر مسائل حقوقی است.

لازم به ذکر است که این سایت حقوقی علاوه بر ارائه مشاوره‌های حقوقی تخصصی، در زمینه تهیه و تنظیم انواع اوراق قضایی مثل شکوائیه، دادخواست، لوایح دفاعیه، اظهارنامه و همانند آن نیز خدمات رسانی می‌نماید.

در هر صورت اگر به مشاوره حقوقی نیاز پیدا کردید و یا قصد تنظیم قراردادهای کاری، شکوائیه، دادخواست، و سایر اوراق قضایی را داشتید، قبل از هر اقدام حقوقی به سامانه شکایت 24 مراجعه کنید و از خدمات متنوع این سامانه بهره‌مند شوید.