زمانی که جرمی تحقق پیدا می‌کند کسی که بر اثر آن جرم متحمل ضرر و زیانی دشه است باید اقدام به تعقیب کیفری شخص متهم کرده و لازمه این کار تنظیم شکواییه است.
بر اساس قوانین ایران، زبان دادخواست یا سایر اوراق قضایی باید فارسی باشد یعنی اگر کسی انگلیسی زبان است یا سایر زبان‌ها زنده دنیا، لازم است در ایران شکایت خود را به زبان فارسی تنظیم کند. زیرا با توجه به قانون اساسی، زبان رسمی در کشور زبان فارسی بوده و تمامی اوراق رسمی باید به این زبان تنظیم گردد.
کسی که شکایت دارد یا همان شاکی برای تنظیم شکایت خود باید به دادسرا محل وقوع جرم یا کلانتری مراجعه نماید. ماموران کلانتری به دلیل آن که ضابط دادگستری هستند صلاحیت دریافت شکایت را دارند. آنها وظیفه دارند شکایت مراجعه کننده را شنیده و آن را قبول و تنظیم کنند.
البته افراد عموما برای شکایت کردن به دادسرا مراجعه می‌کنند، زیرا به این ترتیب دیگر نیازی نیست پرونده برای رسیدگی مجدد به داسرا ارسال شود، و به این طریق مانع از طولانی شدن پروسه می‌شوند.
مقامات دادسرا که دادستان در رأس آن قرار دارد، به موضوع شکایت رسیدگی خواهد کرد. در دادسرا ابتدا تحقیق می‌شود که آیا جرم وقوع یافته یا خیر. اگر جرم وقوع یافته بود و منتسب به شخص متهم بود، پرونده برای رسیدگی به دادگاه کیفری صالح ارسال می‌شود.
شروع شکایت و تعقیب جرم وقوع یافته در دادسرا از طریق تقدیم شکواییه صورت می‌گیرد. به موجب قانون ایران، بر خلاف دادخواست، شکواییه مقید به برگه چاپی مخصوصی نیست و می‌توان آن را بر روی هر برگه‌ای تنظیم نمود.
از آن جایی که درخواست‌های دستی مورد پذیرش نیست و همچنین افراد برای تقدیم شکواییه و دادخواست‌های خود دیگر باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند، شکواییه نیز بر روی برگه مخصوص پاپی تنظیم می‌شود و زبان آن نیز باید فارسی باشد. شکایت به زبان انگلیسی در دادگاه‌های ایران مورد پذیرش نیست.
نکاتی که در تنظیم شکوائیه باید رعایت شود
- در زمان تنظیم شکواییه باید دقت کرد که نام و مشخصات شاکی و متشکی‌عنه یا همان متهم به صورت دقیق ذکر شود.
- همچنین اقامتگاه هر دو طرف نیز به صورت دقیق باید درج گردد. اگر کسی به نمایندگی از دیگری اقدام به طرح شکایت می‌کند باید مشخصات نماینده نیز به صورت دقیق قید شود.
- به برگه شکواییه لازم است تمامی مدارک و اسنادی (یا گواهی آنها) که اثبات کننده ادعای شاکی است، ضمیمه گردد.
- اگر شاکی قصد شکایت از فردی در خصوص جرایم غیرقابل گذشت یا جرایمی که دارای جنبه عمومی هستند دارد، باید ضابطین دادگستری وقوع جرم را اعلام کرده باشند تا وی بتواند شکایت خود را مطرح نماید. این جرایم حتی بدون شاکی خصوصی نیز قابل پیگیری هستند.
- در شکواییه ضرورت دارد که تاریخ و محل وقوع جرم به صورت دقیق ذکر شود. این امر جهت تعیین دادسرای صالح برای رسیدگی به شکایت است.
پس از آن که شکوائیه به ثبت رسید، موضوع و عنوان آن را دیگر نمی‌توان تغییر داد. - با وجود آنکه گفتیم شکواییه نیازی نیست بر روی برگه چاپی تنظیم گردد، اما از آن جایی که افراد دیگر باید شکایات خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنند، شکایت نامه نیز در برگه چاپی مخصوص تنظیم می‌گردد.
- در قانون آیین دادرسی مدنی تاکید شده است که دادخواست‌های حقوقی باید به زبان فارسی تنظیم گردد، زیرا در قانون اساسی ایران، فارسی زبان اصلی است. قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص تنظیم شکواییه چنین چیزی را بیان نموده ولی چون شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم می‌گردد، باید به زبان فارسی نوشته شود.
- در تنظیم شکواییه باید دقت کرد که متن شکوائیه با عنوان آن تظابق داشته باشد.
گاهی امکان دارد که در زمان رسیدگی به یک جرمی، شاکی از جرم دیگری نیز که متهم مرتکب شده صحبت نماید، در این صورت بازپرس به موجب ماده 99 قانون آیین دادرسی کیفری اگر در زمان تحقیق وقوع جرم دیگری را از سوی متهم کشف نماید، اگر جرم بدون شکایت شاکی نیز قابل پیگیری باشد، اقدامات لازم را انجام خواهد داد. این کار باعث می‌شود که متهم فرصت فرار کردن یا مخفی کردن آثار وقوع جرم را نداشته باشد.
زبان معیار در تنظیم اوراق قضایی
در پرونده‌های حقوقی و به طور کلی در تمامی مسائل حقوقی اعم از آن که کیفری باشد یا حقوقی، مهمترین چیز تنظیم اوراق قضایی است. اهمیت تنظیم اوراق قضایی از آن جهت است که در تعیین نتجیه پرونده تاثیر به سزایی دارد.
برگه دادخواست
اولین کاری که در زمان پیگیری یک مسئله حقوقی باید انجام دهید این است که دادخواست تنظیم کنید. اهمیت دادخواست در روند رسیدگی بسیار زیاد است به طوری که در قانون آیین دادرسی مدنی آمده است تا زمانی که دادخواست تقدیم نشود، رسیدگی آغاز نخواهد شد.
به موجب ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی: هیچ دادگاهی نمی‌تواند به دعوایی رسیدگی کند مگر اینکه شخص یا اشخاص ذی‌نفع یا وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی آنان رسیدگی به دعوا را برابر قانون درخواست نموده باشند.
همچنین در ماده 48 همین قانون نیز بیان گردیده است: شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد. دادخواست به دفتر دادگاه صالح و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد است، به دفتر شعبه اول تسلیم می‌گردد.
اما ممکن است این سوال پیش آید که اصلا دادخواست چیست؟
دادخواست برگه چاپی مخصوصی است که خواهان درخواست خود را در آن قید می‌کند. به عبارت دیگر خواهان از طریق تنظیم دادخواست، ادعای خود را نزد دادگاه بیان خواهد کرد.
به موجب قانون آیین دادرسی کیفری، شکواییه یا شکایت‌نامه را در هر برگه‌ای می‌توان تنظیم کرد و حتی تنظیم شکایت به زبان انگلیسی و کلا هر زبانی غیر از زبان فارسی امکان‌پذیر است و از این جهت برخلاف دادخواست، مانعی وجود ندارد.
به دلیل آن که شکواییه نیز در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی باید ثبت گردد، لازم است هم در برگه مخصوص و هم هم به زبان فارسی تنظیم گردد. در خصوص دادخواست، در قانون آیین دادرسی مدنی تاکید شده که در برگه چاپی مخصوص و به زبان فارسی نگاشته شود.
چنانچه سوال برایتان پیش آمده است که از کجا می‌توانید برگه دادخواست را تهیه کنید، بیان بگوییم که تا پیش از آنکه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی راه‌اندازی شوند، برگه دادخواست را می‌توانست از در دادگستری و مجتمع‌های قضایی خریداری کرد، اما اکنون دیگر این برگه در دفاتر خدمات قضایی موجود و قابل خریداری است.
احضاریه
زمانی که به یک پرونده قضایی رسیدگی می‌شود، ممکن است برای آنکه همه جوانب موضوع روشن شود نیاز به حضور کسی باشد، در چنین مواقعی دادگاه اقدام به صدور احضاریه برای آن شخص می‌کند. ممکن است با شنیدن نام احضاریه و یا دریافت آن دچار اضطراب یا ترس شوید اما خوب است بدانید که احضاریه فقط مخصوص بازجویی نیست. گاهی احضاریه برای شاهدان و مطلعین از یک موضوع فرستاده می‌شود.
در احضاریه لازم است نکاتی قید گردد که عبارت است از:
- مشخصات شخصی که احضار گردیده است.
- تاریخ، ساعت، محل و علت احضار درج شود.
- نام مرجعی که شخص را احضار کرده است.
- عواقبی که احضار شونده در صورت عدم حضور به آن دچار می‌شود.
- تاریخ، مهر و امضا مرجعی که احضاریه را صادر کرده است.
اظهارنامه
از دیگر اوراق قضایی که باید توضیح داد اظهارنامه است. اظهارنامه به برگه‌ای گفته می‌شود که برای مطالبه حق تنظیم و فرستاده می‌شود. در ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است
هر کس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر این که موعد مطالبه رسیده باشد. به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به‌طرف ابلاغ نماید. اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه‌ها ابلاغ می‌شود.
به بیان ساده‌تر اظهارنامه سندی است که از طریق آن حق را به صورت رسمی از مخاطب طلب می‌کنند. اما ممکن است این سوال برایتان پیش آید که اظهارنامه با دادخواست چه تفاوتی دارد؟
کارشناسان سایت شکایت 24 در پاسخ به این سوال می‌گویند: اظهارنامه یک مرحله پیش از دادخواست است. به عنوان مثال تصور کنید که شما از یک نفر طلبکار هستید و می‌خواهید از او شکایت کنید.
پیش از آن که به مرجع قضایی صالح مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح کنید، این امکان را دارید که اظهارنامه‌ای تنظیم و برای شخص ارسال کنید.
اظهارنامه باید در برگیرنده مشخصات و آدرس شخص اظهارکننده و دریافت کننده، موضوع و عنوان اظهارنامه باشد. همچنین مانند شکایت به زبان انگلیسی که ممکن نبود، تنظیم اظهارنامه نیز فقط باید به زبان فارسی صورت بگیرد. زیرا بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، زبان رسمی فارسی است و ملاک و معیار تنظیم اسناد رسمی قرار گرفته است.
اخطاریه
اخرین اوراق قضایی که می‌خواهیم نام ببریم، اخظاریه است. برگه اخطاریه به برگه‌ای گفته می‌شود که در دعاوی حقوقی برای خوانده و خواهان فرستاده می‌شود و در آن قید می‌گردد که حضورشان در جلسه دادرسی تاثیرگذار خواهد بود.
ضمانت اجرای عدم رعایت شرایط دادخواست
در زمان تنظیم دادخواست یا شکایت نامه شرایطی وجود دارد که باید رعایت شود. اما برخی از شرایط در تنظیم دادخواست وجود دارد که در قانون ضمانت اجرایی برای عدم رعایت آن تعیین نشده است. در آدامه آنها را بیان خواهیم کرد.
- تنظیم در برگ چاپی مخصوص
- تنظیم به زبان رسمی قانون اساسی یعنی فارسی
- امضای دادخواست
بر اساس ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی، ضرورت دارد که دادخواست به زبان فارسی و در برگه چاپی مخصوص تنظیم شود. با وجود آنکه قانون گذار در قانون صراحتا به این موارد اشاره کرده، ولی ضمانت اجرایی برای آن پیش بینی و تعیین نکرده است.
اما نکته‌ای که باید به آن دقت کرد این است که عدم تعیین ضمانت اجرا برای این موارد، نشان از بی اهمیتی آن ندارد، بلکه به این معناست که این موارد چنان مهم است که اگر وجود نداشته باشد، اصلا دادخواست از سوی دادگاه قابل پذیرش نیست و قرار رد دادخواست صادر خواهد کرد.
در صورتی که در برگه دادخواست امضای خواهان وجود نداشته باشد، دادگاه دادخواست را نحواهد پذیرفت و یا قرار رد دادخواست یا قرار رفع نقص دادخواست صادر خواهد کرد.
باید به این نکته توجه نمود که به علت آنکه برخی از افراد بی سواد هستند و امضا ندارند، می‌توانند از مهر مخصوص که خود که نام و نام خانوادگی‌شان است، استفاده کنند. همچنین در صورتی که خواهان چند نفر باشند ولی فقط یک نفر برگه دادخواست را امضا کند، تنها همان شخص خواهان شناخته می‌شود.
در خصوص زبان تنظیم دادخواست و شکایت‌نامه نیز باید این را بگوییم که زبان هر دو باید فارسی باشد. زیرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران زبان رسمی فارسی است و تمامی نامه‌ها و اسناد رسمی باید به این زبان تنظیم گردد.
پس اگر کسی لر، کرد، انگلیسی زبان و غیره است نمی‌تواند دادخواست یا شکایت به زبان انگلیسی یا غیره تنظیم کند. زیرا دادخواستی که به زبان غیر فارسی تنظیم بشود، اصلا دادخواست محسوب نمی‌شود.
با وجود آن که در قانون این سخت‌گیری در خصوص شکواییه نشده، اما تنظیم شکایت به زبان انگلیسی نیز امکان‌پذیر نیست. زیرا افراد باید شکایات خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم کنند، و این دفاتر نیز تنها به زبان فارسی شکایت نامه تنظیم می‌کنند.
شکایت ایرانیان مقیم خارج در ایران
احتمالا پیش آمده که برایتان سوال شود ایرانیانی که خارج از ایران مقیم هستند چگونه می‌توانند در داخل ایران از کسی شکایت کنند؟ و آیا می‌توانند شکایت به زبان انگلیسی تنظیم کنند؟
در پاسخ به این سوال کارشناسان سامانه شکایت 24 می‌گویند: در صورتی که شخصی بنا بر هر دلیلی مانند مهاجرت، کار، سرمایه گذاری و غیره به خارج از ایران مهاجرت کند، برای شکایت علیه کسی باید از طریق سامانه میخک اقدام کند.
این سامانه به وزارت امور خارجه ایران تعلق دارد و افراد از طریق آن می‌توانند وکالت نامه‌ای تنظیم کنند تا شخص وکیل بتواند اموری را که موجب وکالت نامه بر او محول شده به نمایدگی از شخص، انجام دهد.
افراد ایرانی که در خارج از ایران زندگی می‌کنند ممکن است نتوانند برای اموری همچون فروش اموال، امور مربوط به ارث و انحصار وراثت، شکایت در مراجع قضایی و غیره به ایران باز گردند، زیرا مستلزم صرف وقت و هزینه بسیار زیادی است.
در نتیجه می‌توانند از طریق سامانه مزبور، به یک وکیل دادگستری و یا شخص دیگری برای انجام امور خود، وکالت دهند.
اجرای حکم دادگاه‌های خارجی در دادگاه‌های ایرانی امکان‌پذیر است؟
در برخی از شرایط حکمی که در خارج از کشور و در دادگاه‌های خارجی صادر شده است را می‌توان در دادگاه‌های ایران اجرا کرد. حکم مزبور قطعی و لازم الاجرا بوده و اعتبار امر مختومه را دارد.
یعنی شخص بر اساس آن حکم به نتیجه رسیده است و دیگر نمی‌تواند برای همان موضوع طرح دعوا کند. البته لازم به ذکر است که قطعی و لازم الاجرا بودن حكم دادگاه خارجی را باید براساس قانون آن كشور حكم تشخیص داد.
احکامی که در دادگاه‌های خراجی صادر می‌شوند در صورتی که شرایط زیر را داشته باشند، در دادگاه‌های ایران قابل اجرا هستند:
- اگر حكم خارجی با قوانین و نظم عمومی و اخلاق حسنه ایران مغایرت نداشته باشد.
- در صورتی که حكم خارجی با مقررات و معاهده‌های بین المللی كه ایران عضو آن است و قوانین خاص کشور ایران مغایرت نداشته نباشد.
- حكم صادره اعتبار خود را از دست نداده باشد.
- حكمی که در دادگاه خارجی صادر گردیده، با احکام صادره از دادگاه‌های ایران تضاد نداشته باشد.
- در دادگاه صادر کننده حکم نیز احکام صادره در ایران قابل اجرا باشد.
در پایان مطلب شکایت به زبان انگلیسی باید بگوییم که در قانون ایران برای تنظیم شکواییه قوانین سخت‌گیرانه‌ای تنظیم نشده و شکواییه را می‌توان در هر برگه‌ای و به هر زبانی تنظیم نمود اما به دلیل آن که قانون اساسی زبان رسمی را فارسی می‌داند و در دفاتر خدمات قضایی الکترونیکی نیز شکایت به زبان انگلیسی یا سایر زبان‌ها تنظیم نمی‌گردد، پس می‌توان چنین گفت که شکایت به زبان انگلیسی امکان‌پذیر نیست.
