با توجه به اينكه سازمان ها و ارگانهاي مختلف كه خدماتي را به مردم ارائه مي كنند از جمله شهرداري از قدرت هايي برخوردار هستند كه ممكن است مورد سو استفاده قرار دهند و حقوق مردم را تضييع كنند.
شکایت مردم از دولت و شهرداری ها
قانون گذار با پيش بيني اين موضوع كه ممكن است حقوق افراد از طرف سازمان هاي قدرتمند دولتي و غيره از جمله شهرداري ناديده گرفته شود. در قوانين مختلف حمايت هايي را در نظر گرفته است. از جمله مهم ترين حمايت قانوني مي توان به طرح شكايت عليه اقدامات اين نهادها اشاره كرد.
همچنين به منظور رسيدگي بهتر و دقيق تر شكايت، قانونگذار دعاوي اشخاص حقيقي و حقوقي از جهات مختلف از جمله صلاحيت دادگاه، تشريفات رسيدگي و اجراي احكام متفاوت دانسته است.
از آن جايي كه شهرداري هم يك شخصيت حقوقي مستقل دارد مشمول اين تفاوت مي شود. براي درك بهتر موضوع به تعريف اشخاص حقوقي و حقيقي مي پردازيم.
منظور از شخص حقيقي هر انساني است كه مي تواند داراي حق و تكليف شود.شخص حقوقي انسان نيست، در واقع يك ماهيت اعتباري و فرضي دارد؛ مثل سازمان ها، شركت و غیره است. شخص حقوقي مثل شهرداري شخصيتي كاملا مستقل از اعضايي كه آن را تشكيل داده اند دارد.
در چه مواردي مي توان از شهرداري شكايت كرد؟
شهرداري به لحاظ قانوني وظايفي را بر عهده دارد. هر گاه از انجام وظايف خود تخطي كند و همين امر منجر به ورود خسارت مالي، جاني و غیره شود مي توان از آن شكايت كرد.
مواردي كه مي توان به موجب آن از شهرداري شكايت كرد متعدد است. به عنوان مثال ممكن است شهرداري به جهت عريض كردن خيابان، ملك و زمين شما را به صورت غير قانوني تصاحب كند.
همچنين يكي از وظايف شهرداري، اخذ عوارض شهري است كه ميزان آن توسط شوراي شهر تعيين مي شود. گاهي پيش مي آيد كه شهرداري از مقدار عوارض گرفته شده تخطي مي كند و ميزان بيشتري را مي گيرد. در اين مواقع هم مي توانيد از شهرداري شكايت كنيد.
قوانين مربوط به شکایت شهرداری شهرداري
نكته مهمي كه در نظر قانون گذار در خصوص شكايت از شهرداري حائز اهميت است، توجه به اين موضوع است كه اقدامات شهرداري كه قصد شكايت از آن را داريد، جزو اقدامات تصدي يا حاكميتي است.
طبق ماده ۸ قانون مدیریت خدمات کشوری اعمال حاكميتي، اعمال و اقداماتي است كه تنها نهادهاي حاكميتي مي توانند آن را انجام دهند. ساير اشخاص حقيقي نمي توانند اقدام به انجام آن نمايند.
به عنوان مثال عريض سازي خيابان، گرفتن عوارض شهرداري و … منظور از اقدامات تصدي، اعمالي است كه فرقي بين اشخاص حقيقي و حقوقي نيست. همه افراد مي توانند آن را انجام دهند.
حال ممكن است بپرسيد براي طرح شكايت از اعمال حاكميتي شهرداري به كدام مرجع بايد مراجعه نمود. در ادامه به مرجع صلاحيت دار خواهيم پرداخت.
در صورتی که شهرداری در مقام اعمال تصدی مرتکب تخلفی شود و از این طریق خسارتی به شما وارد آید. در این خصوص با توجه به موضوع شکایت باید به دادگاه های عمومی حقوقی یا کیفری شکایت خود را مطرح کنید. حال اگر شهرداری در مقام اعمال حاکمیتی مرتکب تخلف و تضییع حقوق دیگران شود. در این موارد ابتدا باید به اداره حقوقی شهرداری مراجعه کنید و شکایت خود را ثبت کنید.
دادگاه صالح براي ثبت شكايت عليه شهرداري
همانطور که در مباحث فوق بیان شد، شکایت علیه شهرداری ممکن است به دلایل مختلفی باشد. در واقع می توان به شکایت از اقدامات شهرداری را به دو بخش شکایت حقوقی و کیفری تقسیم کنیم.
- شکایت حقوقی شامل مواردی است که جرم نیستند و جنبه حقوقی دارد از جمله آن ها می توان به دعاوی همچون مطالبه خسارت، الزام به انجام برخی از امور همچون تنظیم سند رسمی، مطالبه اجاره بها و اجرت المثل اشاره داشت.
- شکایت کیفری هم شامل مواردی می شود که به موجب قانون مجازات اسلامی جرم تلقی می شود. از جمله، درگیری فیزیکی و ضرب و شتم، تصرف عدوانی، تخریب اموال و غیره که جرم انگاری شده اند.
با توجه به این تقسیم بندی طبیعی است که مرجع رسیدگی آن ها نیز متفاوت می شود.
برای ثبت شکایت های کیفری علیه شهرداری می توانید به مراجع قضایی کیفری صالح مراجعه کنید.
برای ثبت شکایت حقوقی به موجب اصل ۱۷۳ قانون اساسی مقرر مي دارد: به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به ماموران یا واحدها یا آئین نامه های دولتی و احقاق حق آن ها، دیوانی به نام عدالت اداری زیرنظر رئیس قوه قضائیه تاسیس می گردد.
به موجب اين اصل، مرجع صالح براي شكايت از اقدامات، ماموران و آيين نامه هاي حقوقی شهرداري بايد به ديوان عدالت اداري مراجعه كرد.
صلاحیت دیوان عدالت اداری
ديوان عدالت اداري به موجب ماده ١٠ قانون تشكيل ديوان عدالت اداري صلاحيت رسيدگي به موارد زير دارد:
صلاحیت و حدود اختیارات دیوان به قرار زیر است:
- رسیدگی به شکایات و تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از
- تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمان ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و سازمان تامین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و موسسات وابسته به آن ها
- تصمیمات و اقدامات ماموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آن ها
- رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیات های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون هایی مانند کمیسیون‌های مالیاتی، هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده ( ۱۰۰ ) قانون شهرداری ها منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آن ها
- رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و موسسات مذکور در بند (۱) و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آن ها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی
دیوان عدالت اداری در تهران قرار گرفته است. البته به موجب قانون به منظور تسهیل در دسترسی مردم به خدمات دیوان، دفاتر اداری دیوان در محل دادگستری یا دفاتر بازرسی کل کشور در هر یک از مراکز استان ها تاسیس می‌گردد. این دفاتر وظایف زیر را به عهده دارند:
- الف ـ راهنمایی و ارشاد مراجعان
- ب ـ پذیرش و ثبت دادخواست ها و درخواست های شاکیان
- پ ـ ابلاغ نسخه دوم شکایات یا آراء صادر شده از سوی دیوان در حوزه آن دفتر که از طریق نمابر یا پست الکترونیکی یا به هر طریق دیگری از دیوان دریافت کرده اند.
- ت ـ انجام دستورات واحد اجرای احکام دیوان در حوزه مربوط به آن دفتر
روند رسيدگي در ديوان عدالت اداري
ديوان عدالت اداري همچون ساير مراجع قضايي از بخش هاي مختلفي برخوردار است. از جمله آن ها مي توان به شعب متعدد و هيات عمومي ديوان اشاره كرد.
برخي از دعاوي قابل رسيدگي در هيات عمومي هستند، مثل دعوا و شكايت عليه مصوبات عمومي و غيرقانوني شهرداري. برخي از دعاوي هم قابل رسيدگي در شعب ديوان هستند، مانند شكايت عليه مصوباتي كه جنبه عمومي ندارند و در خصوص اشخاص حقيقي يا حقوقي صادر شده اند.
بنابراين تشخيص نوع دعوا در صلاحيت مرجع رسيدگي اهميت بالايي دارد. بعد از مشخص شدن مرجع صالح، رسيدگي طبق قانون شروع مي شود و و راي صادر مي شود. اين راي هم همانند راي ساير مراجع قابل اعتراض است.
بيشترين موضوعات شكايت از شهرداری
با توجه به تجربه كاربران و پرونده هايي كه در دیوان عدالت اداری در خصوص اقدامات شهرداري شكايت شده است. برخي از آن ها به قرار زير است:
- شكايت از آرايي كه در كميسيون ماده ٧٧ شهرداري صادر شده است.
- شكايت از آراي كميسيون ماده ١٠٠ شهرداري
- شكايت به جهت گرفتن بهاي املاكي كه جهت تعريض خيابان تصاحب شده اند.
- شكايت از آراي كميسيون ماده ٥٥ شهرداري
- شكايت به جهت احقاق حق مالكانه آن دسته املاكي كه در طرح شهرداري قرار دارند.
مدارک مورد نياز براي شكايت از شهرداري
اگرچه بيان شد كه قانونگذار جهت حمايت افراد در برابر نهادها و سازمان ها همچون شهرداري، حمايت هايي را مبذول داشته است. همچنين نهاد و مرجع صلاحيت دار براي رسيدگي به شكايات عليه آن را متفاوت دانسته است.
اين بدان معنا نيست كه رسيدگي در ديوان عدالت اداري مستلزم تشريفات، پرداخت هزينه و غیره نباشد.
بنابراين براي ثبت شكايت از شهرداري در ديوان عدالت اداري بايد مداركي را با توجه به موضوع پرونده و نوع شكايت ارائه كند. در ادامه به برخي از مدارك اساسي اشاره مي كنيم.
- جهت طرح شكايت در ديوان عدالت اداري، بايد فرم مخصوصي كه مربوط به ديوان عدالت اداري است را از دفاتر پستي تهيه كنيد.
- محتوا فرم دادخواست با ساير دادخواست ها تقريبا يكسان است. تكميل مواردي از جمله نام و نام خانوادگي، نام پدر، شغل، نشاني، مشخصات وكيل اگر وكيل داريد،مشخصات طرف شكايت، موضوع شكايت و خواسته كه به صورت صريح درج شود.
- مداركي با توجه به موضوع و نوع پرونده بايد به عنوان ضمائم دادخواست، ثبت شود.همچنين علاوه بر اين بايد با توجه به تعداد طرف شكايت به علاوه يك نسخه تهيه شود.
- باطل كردن تمبر بر روي صفحه اول دادخواست
- الصاق تمبر روي تمام مدارك پيوستي
- ارائه تصوير مدارك شناسايي از جمله كارت ملي يا شناسنامه
هزينه شكايت در ديوان عدالت اداري
شكايت در ديوان عدالت اداري هم همچون ساير مراجع قضايي مستلزم پرداخت هزينه است. حال اينكه هزينه شكايت از شهرداري چه ميزان است. در قانون تشكيل ديوان عدالت اداري به موجب ماده ١٩ تعيين شده است.
به موجب اين ماده، هزینه دادرسی در شعب بدوی دیوان، یکصد هزار (۱۰۰.۰۰۰) ریال و در شعب تجدیدنظر دویست هزار (۲۰۰.۰۰۰) ریال است. البته به موجب تبصره ماده مذكور مبالغ ذكر شده در این ماده به تناسب نرخ تورم اعلام شده به وسیله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هر سه سال یک بار به پیشنهاد رئیس دیوان و تأیید رئیس قوه قضاییه و تصویب هیأت وزیران قابل تعدیل می باشد.
براي اطلاع دقيق هزينه شكايت از شهرداري در ديوان عدالت اداري بايد به جدول تعرفه هاي خدمات قضايي كه هر سال توسط سازمان برنامه و بودجه مشخص مي شود مراجعه نماييد.
نقش وكيل و پشتيياني هاي او در شكايت عليه شهرداري
با توجه به اينكه سازمان هاي دولتي و غير دولتي همچون شهرداري از نفوذ و قدرت بالايي برخوردار هستند، معمولا مي توانند دعاوي و شكايتي كه عليه آن ها مطرح مي شود را با مدارك و مستندات قوي رد كنند.
بنابراين اگر قصد شكايت از اين نهاد را داريد حتما از وكلاي برجسته كه تسلط كاملي به مباحث حقوق عمومي دارند بهره مند شويد. وكيل توانمند در اين حوزه مي تواند با استدلال و جمع آوري ادله قوي شكايت شما را إثبات كند و قاضي مربوطه را متقاعد كند كه راي به نفع شما صادر شود.
به موجب ماده۱۱ قانون تشكيلات ديوان عدالت اداري در صورتی که تصمیمات و اقدامات موضوع شکایت، موجب تضییع حقوق اشخاص شده باشد، شعبه رسیدگی کننده، حکم بر نقض رأی یا لغو اثر از تصمیم و اقدام مورد شکایت یا الزام طرف شکایت به اعاده حقوق تضییع شده، صادر می نماید.
براي اينكه قاضي متقاعد شود كه اولا حق شما ضايع شده است و در نهايت حكم به نقض راي، لغو اثر دهد، نيازمند استدلال و دفاع محكمه پسندي است كه بتواند شما را در اين مسير ياري دهد.
برای شکایت علیه شهرداری به کدام مرجع مراجعه کنیم؟
با توجه به نوع اقدام شهرداری که قصد شکایت از آن را دارید، مرجع مورد شکایت متفاوت است. اگر قصد شکایت از اقدام حقوقی شهرداری را دارید مرجع صالح دیوان عدالت اداری است. اگر قصد شکایت از اقدامات کیفری شهرداری را دارید، مرجع صالح دادگاه کیفری است.
هزینه ثبت شکایت در دیوان عدالت اداری چقدر است؟
به موجب ماده 19 قانون تشكيلات ديوان عدالت اداري هزینه دادرسی در شعب بدوی دیوان، یکصد هزار (۱۰۰.۰۰۰) ریال و در شعب تجدیدنظر دویست هزار (۲۰۰.۰۰۰) ریال است. البته به موجب تبصره ماده مذكور مبالغ ذكر شده در این ماده به تناسب نرخ تورم اعلام شده به وسیله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هر سه سال یک بار به پیشنهاد رئیس دیوان و تأیید رئیس قوه قضاییه و تصویب هیأت وزیران قابل تعدیل می باشد. براي اطلاع دقيق هزينه شكايت از شهرداري در ديوان عدالت اداري بايد به جدول تعرفه هاي خدمات قضايي كه هر سال توسط سازمان برنامه و بودجه مشخص مي شود مراجعه نماييد.
راهنمایی مطالب قابل درک وفهم اشخاص معمولی است
راهنمایی خوب قابل فهم اشخاص غیر حقوقی است