شاید تاکنون عبارت نفقه زیاد به گوشتان خورده باشد. در اغلب مواقع زمانی که برخی از خانواده ها با معضلات معیشتی روبرو می شوند و افراد خانواده از تامین مخارج زندگی توسط سر پرست خانواده به شدت در مضیقه باشند، معمولا بحث در مورد نفقه به میان خواهد آمد.
اما سوال مهم این است که آیا امکان پیگیری قانونی عدم پرداخت خرجی یا همان نفقه به طریق قانونی ممکن است یاخیر؟ و آیا در قانون، حق طرح شکایت فرزندان علیه پدر بابت خرجی و نفقه پیش‌بینی گردیده است یا نه؟
تعریف نفقه در قانون مدنی ایران
بر اساس ماده 1107 قانون مدنی، نفقه به کلیه نیازهای معمول و متعارف زوجه و فرزندان که شامل مسکن، خوراک، پوشاک، اثاثیه منزل و تامین هزینه های بهداشتی و درمانی آن ها می گردد، اطلاق می شود و مرد موظف است که تمامی این موارد را تامین نماید و دارا یا ندار بودن او، تاثیری در پرداخت آن ندارد و مرد نمی تواند به بهانه عدم توانایی در پرداخت، از آن شانه خالی نموده واز پرداخت آن امتناع نماید.
پرداخت نفقه فرزندان در قانون مدنی ایران بر عهده چه کسی است؟
تامین نفقه و پرداخت آن در قانون بر عهده پدر خانواده قرار داده شده است و پرداخت نفقه یک تکلیف و وظیفه قانونی است.
در صورتی که پدر خانواده از دنیا رفته باشد، پرداخت و تامین نفقه بر عهده جد پدری یا همان پدربزرگ است.
اگر جد پدری هم زنده نباشد، یا امکان و توانایی تامین نفقه نوه‌های خود را نداشته باشد، تامین هزینه‌های زندگی وبه عبارتی پرداخت نفقه به فرزندان بر عهده مادر خانواده قرار می گیرد.
اما چنانچه مادر خانواده هم فوت کرده باشد پرداخت نفقه فرزندان بر دوش اجداد پدری و مادری گذاشته شده است.
با توجه به قوانین و مقررات کشورمان، خویشاوندان و بستگان باید پرداخت هزینه های زندگی فرزند را عهده‌دار گردند و نباید آن‌ها را بدون پرداخت نفقه و خرجی، رها نمایند.
میزان نفقه فرزندان چگونه تعیین می گردد؟
میزان مبلغ نفقه مطابق با نیازهای معیشتی فرزند و شرایط اقتصادی و اجتماعی او تعیین می گردد.
در عمل یک کارشناس، با بررسی وضعیت خانوادگی و شرایط زندگی فرزندان در خانواده و نیز شرایط سنی و بررسی نیازمندی‌های فرزند، نسبت به تعیین نفقه اقدام خواهد کرد.
البته ارجاع امر به کارشناس منوط به طرح شکایت یا دادخواست بوده که در نهایت دادگاه رسیدگی کننده برای تعیین میزان نفقه آن را به کارشناس ارجاع خواهد داد.
از آن جایی که اثبات شکایت ترک انفاق فرزند و یا دفاع در مقابل این عنوان اتهامی، دارای پیچیدگی خاصی است و ممکن است بی اطلاعی به برخی مسائل موجب رد شکایت فرزندان یا محکومیت ناروا پدر در این خصوص گردد، حتما قبل از هر گونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور خانواده، مشورت نمایید.
تا چه زمانی فرزندان مستحق دریافت نفقه از پدر خود هستند؟
در شرع و قانون، سن مشخصی برای نفقه فرزندان در نظر گرفته نشده است. اما عرفا تا هنگامی که فرزند شغل و درآمد مشخصی پیدا نکرده باشد، پدر نسبت به پرداخت نفقه مسئولیت خواهد داشت.
در نفقه فرزندان دختر و پسر تفاوت‌هایی نیز وجود دارد.
بر طبق ماده 48 قانون حمایت خانواده، تا زمانی که فرزند دختر ازدواج نکرده یا شغل مناسبی پیدا نکرده، پرداخت همه مخارج و نفقات او بر دوش پدرش خانواده خواهد بود.
بنابراین دختر حتی اگر به سن بالایی هم برسد ولی دارای استقلال مالی نباشد یا ازدواج نکند، می‌تواند نفقه خود را از پدر خود مطالبه نماید.
البته در خصوص نفقه پسران، برخی فقها و حقوق دانان معتقد هستند که به محض رسیدن به سن رشد، نفقه فرزند پسر قطع شده و پدر تکلیف شرعی در قبال او نخواهد داشت.
طبق قانون مدنی و مطابق مواد 1208 و 1210، سن رشد زمانی است که فرد به بلوغ جنسی و عقلی کامل رسیده باشد که در این حالت قادر است اموال خود را به شکل عاقلانه ای در اختیار گرفته و مصرف نماید.
و در ادامه ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، بلوغ را اماره رشد تلقی کرده و بیان داشته: هیچ فردی را نمی‌توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد، محجور قلمداد کرد مگر اینکه عدم رشد یا جنون او ثابت گردد.
اما به دلیل وضعیت خاص اجتماعی و اقتصادی اغلب اقشار جامعه، صرف رسیدن به سن رشد نمی‌تواند باعث اثبات استقلال و عدم نیاز مادی فرزند پسر به پدر باشد، جوانان چه دختران و چه پسران در دوران خدمت سربازی و در صورت ورود به مراکز تحصیلی دانشگاهی و مراکز عالی نیز نیاز به حمایت مالی خانواده مخصوصا پدر دارند و مرجع قضایی با احراز این شرایط و برای این گونه فرزندان نیز ممکن است نفقه ای در نظر بگیرد.
آیا پرداخت نفقه طفل دختر حاصل از رابطه نامشروع بر عهده پدر است؟
در خصوص طفلی که از رابطه نامشروع حاصل گردیده، باید عنوان کرد که در صورتی که پدر او مشخص باشد، به لحاظ شرعی و قانونی مکلف به پرداخت نفقه او است.
بنابراین نمی توان با استناد به اینکه یک طفل، از رابطه نامشروع زوجین به دنیا آمده است، از پرداخت مخارج و نفقه او شانه خالی نمود.
آیا امکان طرح دعوی از ناحیه فرزندان دختر بالغ غیر رشید برای دریافت نفقه وجود دارد؟
سوال اینجاست که آیا اولاد غیر رشیدی که به سن بلوغ رسیده اند و از لوای حضانت پدر یا مادر خود خارج شده‌اند، می‌توانند شخصا برای مطالبه نفقه، طرح دعوی نمایند یا خیر؟
رسیدن به سن رشد برای دعاوی مالی جز شرایط اصلی محسوب می گردد. ولی در دعوای غیرمالی رشد ملاک عمل نخواهد بود.
ماده 1208 قانون مدنی، در تعریف شخص غیر رشید بیان می دارد: غیر رشید فردی است که تصرفات او در اموال و حقوق مالی اش عقلایی نباشد.
همانطور که در بالا هم اشاره شد، قانونگذار، در ماده 1210 قانون مدنی، بلوغ را نشانه و زمینه ای برای رشد قرار داده است.
به عبارتی شخص بالغ از نظر جنسی، رشید محسوب می‌گردد مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در این حالت فرزند به محض رسیدن به سن بلوغ، قادر خواهد بود شخصا برای پیگیری و درخواست نفقه، اقدام نماید.
در صورت شکایت فرزندان از پدر خود به جهت عدم پرداخت نفقه، چه میزان نفقه و با چه معیاری تعیین می شود؟
با ثبت شکایت فرزند از پدر بابت دریافت نفقه در مراجع قضایی، مراحل رسیدگی به پرونده آغاز می گردد و اگر پدر بپذیرد که نفقه فرزند را به او پرداخت کند، دو راه حل در رابطه با تعیین میزان آن وجود خواهد داشت:
- پدر و فرزند با یکدیگر به توافقی برسند.
- در صورت عدم توافق کارشناس میزان نفقه را تعیین خواهد کرد.
همانگونه که ذکر شد، کارشناس براساس نیازهای فرزند و وضعیت اجتماعی پدر میزان نفقه را تعیین خواهد کرد. که پدر موظف به پرداخت آن است. طبیعتا هر قدر وضع اجتماعی و اقتصادی پدر مناسب تر باشد، میزان نفقه تعیین شده از سوی کارشناس نیز بیشتر خواهد بود.
مراحل طرح شکایت از پدر در خصوص نفقه، همانند سایر شکایت های مالی است. به این نحو که فرد با ارائه دادخواست، روند قضایی را آغاز و کار را از طریق دادگاه پیگیری خواهد کرد. توجه کنید که اغلب این شرایط، در تعیین نفقه زوجه نیز صادق است.
در مجموع ارتباط خونی و خانوادگی پدر و مادر با فرزندانشان، مانع پیگیری حق و حقوق قانونی آن ها نیست و در صورت پایمال شدن این حقوق، امکان شکایت فرزند از پدر و مادر وجود دارد و به این ترتیب، امکان این وجود خواهد داشت تا از طریق مراجع قانونی و قضایی موضوع را پیگیری و به سرانجام برساند.
عدم پرداخت نفقه از مهمترین مواردی است که پرونده های شکایت از والدین را در محاکم را تشکیل می‌دهند و امکان پیگرد قانونی آن ها وجود دارد.
شکایت نفقه مانند دیگر شکایات مالی بوده و در دادگاه های حقوقی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هزینه طرح شکایت ترک انفاق فرزند دختر چگونه و بر چه مبنایی محاسبه می گردد؟
از آنجایی که برای ثبت شکایت ترک انفاق، دادسراهای عمومی صلاحیت رسیدگی دارند، هزینه دادرسی هم با توجه به نحوه شکایتی که به این مرجع ارجاع شده است تعیین می گردد، که البته در مسائل کیفری هزینه بالا و سنگینی نیست.
اما در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت شکایت تا صدور رای و هزینه های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، هزینه های کارشناسی و هزینه های ثبت شکواییه هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می گردد.
برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می توانید به قانون بودجه کشور مراجعه کنید.
چقدر فرصت برای طرح شکایت ترک انفاق توسط فرزند دختر وجود دارد؟
از آن جایی که جرم ترک انفاق از جرایم مستمر است، لذا مقید به فرصت و زمان خاصی نیست و هر موقع که پدر از پرداخت آن خودداری نماید و موجب عسرت و تنگ دستی دخترش گردد، امکان طرح شکایت به مراجع قضایی وجود خواهد داشت.
طرح شکایات ترک انفاق نیز حجم زیادی از پرونده‌های قضایی دادگاه ها را به خود اختصاص داده است.
بنابراین از آن جایی که متاسفانه همه روزه شاهد طرح اینگونه شکایات در محاکم قضایی مختلف هستیم، باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست و انجام کارشناسی های متعدد در این جرم احتمال زمان بر شدن آن را افزایش خواهد داد.
برای جلوگیری از رد شکایت خود توصیه می کنیم قبل از طرح دعوا، حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل حقوقی در حوزه فعالیت مسایل خانواده، مسیر موفقیت پرونده خود را بررسی نمایید.
برای شکایت ترک انفاق توسط فرزند دختر چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، برای طرح شکایت شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت بر عدم پرداخت نفقه از شوهر است ارائه کنید و آن ها را به همراه شکواییه، حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست.
آیا برای تنظیم شکایت ترک انفاق توسط دختر، به استفاده از خدمات وکیل نیاز است؟
اگر می خواهید طرح شکایت شما در خصوص ترک انفاق توسط پدر، به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.
اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.
همچنین وکلای دادکستری قادرند در مورد کم و کیف تخلفات واقع شده و نحوه تنظیم دادخواست یا شکواییه، شما را راهنمایی کنند و می توانند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات شکایت، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی شکایت شما را تا حدودی پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.
پس اگر شما هم قصد طرح شکایت ترک انفاق را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در شکایت 24، با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.
نحوه تنظیم شکایت و پشتیبانی به چه صورت است؟
مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه های حقوقی یا کیفری یا اداری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی و ثبت شکایت، هزینه های کارشناسی و غیره خواهد بود.
در پرونده ها مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها و ثبت شکواییه، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، شکایتش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است. مطمئن باشید حضور و همراهی یک وکیل توانمند، قطعا نتیجه پرونده شما را دگرگون خواهد کرد.
