شکایات قضایی را می‌توان به دو بخش کلی شکایت حقوقی و کیفری تقسیم‌بندی کرد. هر کدام از شکایات حقوقی و کیفری، شرایط و مقررات خاص خود را دارند و نحوه طرح اینگونه شکایات با یکدیگر متفاوت است.
قانونگذار نحوه اقامه دعاوی کیفری را از دعاوی حقوقی، مجزا در نظر گرفته است و از این حیث نیز نمی‌توان آن‌ها را با یکدیگر مقایسه نمود.
مراجع صالح به رسیدگی، مقررات و قوانین حاکم و همچنین نحوه اقامه دعوا نیز در شکایت کیفری شرایط مخصوص به خود را دارد. شکایت کیفری در ارتباط با جرم و مجازات است و رفتارهایی که جنبه مجرمانه نداشته باشد، نمی‌توان در زمره دعاوی کیفری قرار گیرند.
به دلیل حساسیت بالای جرائم، رسیدگی به آن‌ها مستلزم رعایت ضوابط تعیین شده است و ترتیب رسیدگی به شکایت کیفری کاملا با شکایت حقوقی متفاوت است.
تنظیم شکایات کیفری علی الاصول توسط وکلای دادگستری انجام می‌شود و در پرونده‌های کیفری عموما شاهد آن هستیم که اصحاب دعوا، وکیل می‌گیرند. طرح دعاوی کیفری اصولا باید توسط وکیل کیفری انجام شود و قاعدتا نمی‌توان اقامه این نوع دعاوی را بر عهده وکیل حقوقی قرار داد.
تنظیم شکایت کیفری، مستلزم یک سری تشریفات مشخصی است و در این صورت افرادی که قصد دارند علیه اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به طرح شکایت کیفری نمایند، باید از خدمات وکلای مجرب و متخصص در این حوزه استفاده کنند. ثبت شکایت کیفری از طریق شکواییه انجام می‌شود و شکایت مربوطه به مراجع قضایی صالح ارجاع داده می‌شود.
تنظیم شکواییه نیاز به مهارت و تخصص خاص حقوقی دارد که وکیل کیفری با توجه به سابقه بالا در امر وکالت، می‌تواند تهیه و تنظیم شکایت کیفری را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. طرح دعاوی کیفری باید توسط وکلایی که تخصص کافی در این زمینه دارند، صورت گیرد.
از این حیث، پرونده‌های کیفری را باید به وکیل کیفری متخصص واگذار نمود تا نحوه رسیدگی به شکایت مطرح شده به شکل مناسبی انجام شود.
تنظیم و ثبت شکایت با وکیل کیفری متخصص مزایا فراوانی برای طرفین دعوا دارد و در این بین، چه شاکی و چه متهم باید بتوانند حتی الامکان وکالت این دعاوی را بر عهده وکلای متخصص در امور کیفری بسپارند.
در کشور ما وکلای زیادی هستند که در حوزه امور کیفری، وکالت می‌کنند اما موکلین باید در هر صورت به وکلای تخصصی کیفری مراجعه فرمایند.
شکایت کیفری چیست؟
شکایتی که در زمره حقوقی قرار نگیرند، طبیعتا می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی کیفری قرار داد. شکایت کیفری را می‌توان اقامه دعاوی علیه اشخاصی که مرتکب جرم شده باشند، تعریف کرد.
تضییع حقوق افراد می‌تواند زمینه حقوقی یا کیفری داشته باشد که در قانون، امکان طرح دعاوی کیفری و شرایط مربوط به آن عنوان شده است. در واقع افرادی که حق و حقوق آن‌ها به دلیل ارتکاب جرائم مختلف پایمال شده است، می‌توانند از طریق ثبت شکایت کیفری به حق قانونی خود برسند.
شکایت کیفری، مستقیما با موضوعات جرائم و همچنین اعمال مجازات در ارتباط هستند و طرفین اصلی در طرح این دعاوی، شاکی و متهم می‌باشند.
البته دعاوی کیفری ممکن است که شاکی خصوصی نداشته باشند و مراجعی نظیر دادستان در این زمینه اعلام جرم نموده و راسا پیگیری مربوط به پرونده بدون وجود طرفین شاکی انجام شود.
طرفی که اقدام به طرح شکایت کیفری نموده، شاکی خصوصی است و طرف مقابل آن، متهم است. شکایت کیفری زمانی مطرح می‌شود که جرمی به وقوع پیوسته باشد و در این صورت رسیدگی قضایی در این زمینه از طرف مراجع صالح از سر گرفته می‌شود. واضح است که تا زمانی که جرمی رخ نداده باشد، امکان ثبت شکایت کیفری وجود ندارد.
تصور کنید که فردی، مرتکب جرائمی نظیر سرقت و کلاهبرداری شده است و در این صورت، شاکی علیه متهم، شکایت خود را در مراجع قضایی مطرح نموده و تقاضای رسیدگی به آن را دارد.
در مورد شکایت کیفری، ذکر این نکته ضروری است که شاکی باید مستنداتی را در اختیار مرجع رسیدگی کننده قرار دهد که نشان دهد جرمی صورت گرفته تا رسیدگی قضایی در این زمینه از سر گرفته شود.
طبق قانون ایران، فردی که جرمی را انجام داده باشد، اصل بر بی‌گناهی او است و تا زمانی که ارتکاب جرم توسط وی به اثبات نرسد، دیدگاه قانون نسبت به این افراد، دیدگاه مجرمانه نیست.
این موضوع در اصل سی و هفتم قانون اساسی عنوان شده است که طبق این اصل قانونی، اصل بر برائت متهمین است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد.
در هر صورت، اصول و تشریفات شکایات کیفری در قانون عنوان شده است و تمامی افراد جامعه این حق را دارند که در صورت مواجه شدن با جرائم مختلف برای اقامه دعاوی کیفری اقدامات لازم را انجام دهند.
تنظیم شکایت کیفری توسط وکیل کیفری
در بخش قبل با شکایت کیفری آشنا شدیم و عموما دعاوی کیفری به دلایل حساسیت‌هایی که دارند، رسیدگی به آن‌ها توسط وکیل انجام می‌شود.
افرادی که به عنوان شاکی، قصد طرح دعوا کیفری را دارند و همچنین متهمین در دعاوی کیفری توصیه می‌شود که حتما وکیل داشته باشند. تنظیم شکایت کیفری بدون وکیل هم انجام می‌شود و می‌توان گفت که نبود وکیل، مانعی برای رسیدگی به شکایات کیفری در مراجع قضایی نیست.
وکیل کیفری در واقع به وکلایی گفته می‌شود که مهارت کافی در زمینه امور کیفری دارند و می‌توانند طرح شکایات کیفری را به بهترین وجه ممکن انجام دهند.
وکیل کیفری دارای تخصص بالایی در امر وکالت دعاوی کیفری دارد و از این حیث، پرونده‌های حساس کیفری بر عهده وی قرار می‌گیرد. پرونده‌های کیفری بسیار متعدد هستند و در این صورت بهتر است برای هریک از حوزه‌های خاص کیفری به وکلا متخصص در همان حوزه مراجعه نمود.
پروسه طرح شکایت کیفری نسبت به شکایت حقوقی، طولانی‌تر است و همچنین نحوه رسیدگی خاص قضایی دعاوی کیفری نیز سبب شده است تا اصحاب دعوا برای اخذ وکیل، اقدامات لازم را انجام دهند.
بودن وکیل برای شکایات کیفری چه برای شاکی و چه متهم، می‌تواند از جهات مختلف دارای مزایا فراوانی باشد. با توجه به این که وکلا ماهر نسبت به امور کیفری، آشنایی کافی دارند، می‌توانند در خصوص طرح این دعاوی به موکلین خود کمک زیادی نمایند.
ویژگی‌های وکیل کیفری متخصص
اهمیتی که به لحاظ قانونی برای موضوعات کیفری در نظر گرفته شده است، قابل مقایسه با هیچ دعاوی نیست. به همین جهت، وجود وکیل ماهر و متخصص برای رسیدگی به این دعاوی ضروری است. وکلا متخصص کیفری یک سری ویژگی‌هایی دارند که سایر وکلا از آن‌ها بی‌بهره هستند.
وکیل کیفری قاعدتا تخصص اصلی او، وکالت در امور کیفری است و در این صورت از توانایی بالا در رسیدگی به شکایات کیفری برخوردار است.
حوزه وکالت در ایران چندان به صورت تخصصی نیست و وکلا عموما به پذیرش در بسیاری از دعاوی مختلف می‌پردازند. اما هستند وکلایی که زمینه کاری اصلی آن‌ها در امور کیفری است و به صورت تخصصی، وکالت دعاوی کیفری را قبول می‌کنند. ویژگی اصلی وکیل متخصص کیفری را می‌توان به مهارت بالای وکالت آن‌ها در خصوص دعاوی کیفری عنوان کرد.
برخی از خصوصیات نظیر داشتن فن بیان قوی و دفاع از حق موکل جزو خصوصیات بارز هر وکیلی محسوب می‌شود و صرفا نمی‌توان این موارد را برای وکلای کیفری در نظر گرفت.
اصلی‌ترین ویژگی‌های وکیل کیفری در ارتباط با حوزه تخصصی در طرح شکایات کیفری است. یک سری خصوصیات برای وکلا تعریف است که این خصوصیات اختصاص به وکیل دعاوی کیفری ندارد و می‌توان آن‌ها را برای تمامی وکلا دادگستری تعیین نمود.
در هر صورت، موارد زیر به عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های وکیل کیفری محسوب می‌شوند:
- داشتن مهارت در رسیدگی به پرونده‌های کیفری از ابعاد مختلف
- تسلط به مقررات و قوانین حوزه کیفری
- تجربه بالا در رسیدگی به دعاوی کیفری
- مطلع بودن از آخرین جزئیات و تغییرات اعمال شده در قوانین
- دفاع از حق موکل در جریان رسیدگی به شکایت
- انجام تمامی فرآیند ثبت شکایت کیفری
وکیل کیفری با قوانین و مقررات جزایی آشنایی کافی دارد و در این صورت می‌تواند به موکل در جهت حل و فصل شدن پرونده کمک فراوانی نماید.
قوانین جزایی که وکیل کیفری متخصص به آن‌ها تسلط دارند، شامل قانون اصلی که همان قانون مجازات اسلامی است و قانون آیین دادرسی کیفری که به شیوه و اصول مربوط به نحوه تنظیم شکایت کیفری اشاره نموده، می‌باشد.
همچنین قوانین دیگری چون قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، قانون مبارزه با مواد مخدر، جزو مواردی هستند که وکیل کیفری باید به آن‌ها تسلط نیز داشته باشد.
ناگفته نماند که جدای از قوانین مزبور، وکیل کیفری باید از آرای وحدت رویه صادره از طرف دیوان عالی کشور و نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه اطلاعات کافی داشته باشد.
تسلط کافی وکیل کاربلد در پرونده‌های کیفری کمک بسیار زیادی به موکلین در حل و فصل این دعاوی می‌کند که تسلط در این زمینه نیازمند دانش حقوقی بالا است که وکلا متخصص امور کیفری از این توانایی برخوردار هستند.
اهمیت داشتن وکیل در پرونده‌های کیفری
اهمیت داشتن وکیل در پرونده‌های کیفری به مراتب بیشتر از دعاوی حقوقی است. هر نوع شکایتی بسته به موضوع آن، شرایط خاص خود را دارد و وجود وکیل در هر پرونده‌ای به مصلحت طرفین دعوا است.
با توجه به این که حیثیت طرفین در شکایات کیفری مطح است، اهمیت داشتن وکیل بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
از یک طرف شاکی علیه شخصی به دلیل ارتکاب جرم، شکایت کرده و از طرف دیگر نیز، متشاکی علیه او اعلام جرم شده است. در این صورت آبروی هر دو طرف در دعاوی کیفری ضامن است و اگر شاکی نتواند ثابت نماید که متشاکی مرتکب انجام جرم شده است، امکان طرح دعوا متقابل جهت اعاده حیثیت نیز وجود دارد.
در مقابل نیز اگر ارتکاب جرم توسط متهم به اثبات برسد، به لحاظ حقوقی وضعیت متشاکی از حالت متهم بودن به مجرمیت تغییر پیدا می‌کند.
دعاوی کیفری اغلب با حیثیت و جان افراد در ارتباط است و در این شرایط طرفین دعوا خصوصا متشاکی باید در اسرع وقت برای داشتن وکیل اقدام کند.
اعمال مجازات حبس و اعدام در دعاوی کیفری وجود دارد و اگر وکیل کاربلد و متخصص در امور کیفری در کنار متهم وجود داشته باشد، از طریق ترفندهای خاص وکالت، می‌تواند مانع از اجرای چنین مجازات‌هایی گردد.
اهمیت داشتن وکیل در دعاوی کیفری زمانی نمود پیدا می‌کند که طرفین دعوا به دلایلی حق و حقوق آن‌ها تضییع می‌شود و در این صورت، وکیل جهت احقاق حقوق آن‌ها اقدامات قانونی را انجام می‌دهد.
وظایف اصلی وکلا در پرونده‌های مختلف، دفاع از حقوق اصحاب دعوا به شمار می‌رود و افرادی که برای شکایت کیفری، وکیل داشته باشند، طبیعتا وکیل از حق قانونی آن‌ها دفاع نموده و حقوق آن‌ها در این شرایط پایمال می‌شود.
اهمیت دیگر وکیل در دعاوی کیفری در ارتباط با انجام مراحل طرح دعوا است. رسیدگی به دعاوی کیفری برخلاف دعاوی حقوقی، قبل از ارجاع پرونده به دادگاه در دادسرا انجام می‌شود و طولانی بودن مراحل شکایت در این زمینه، دلیلی بر اهمیت وکیل در اینگونه پرونده‌ها محسوب می‌شود.
لزوم داشتن وکیل در شکایات کیفری طبق قانون
در بخش قبل به اهمیت داشتن وکیل در دعاوی کیفری اشاره شد و حال در این بخش قصد داریم به بررسی اظهارات قانونی وکیل در دعاوی کیفری بپردازیم.
طبق ماده 5 قانون آیین دادرسی کیفری، متهم باید در اسرع وقت از موضوع و ادله اتهام انتسابی آگاه و از حق دسترسی به وکیل بهره‌مند شود.
قانون این حق را به متهمین جرائم مختلف داده است که در همان ابتدا طرح شکایت علیه آن‌ها، بتوانند وکیل داشته باشند. در این شرایط مانعی برای داشتن وکیل در همان اوقات ابتدایی دستگیری نیز وجود ندارد.
ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری نیز عنوان می‌کند که در جرائم امنیتی اعم از داخلی و خارجی و جرائم سازمان یافته، طرفین دعوا می‌توانند در مرحله تحقیقات مقدماتی، وکیل انتخاب کنند. وکلا دادگستری انتخابی باید مورد تایید قوه قضاییه باشد.
در اصل سی و پنجم قانون اساسی نیز عنوان شده است که در همه دادگاه‌ها طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند، باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد.
تنظیم شکایت کیفری توسط وکیل متخصص چه مزایایی دارد؟
در هر شرایطی بودن وکیل در طرح دعاوی کیفری دارای مزایا فراوانی برای موکلین می‌باشد. مهم‌ترین مزیت وکیل در شکایات کیفری این است که با توجه به آگاهی وکلا دادگستری از روند انجام مراحل دادرسی، فرآیند مربوطه توسط وکیل انجام می‌شود و موکل دیگر نیازی به طی کردن مراحل خاص طرح دعاوی کیفری نیست.
وکلا متخصص در امور کیفری، تجربه چندین ساله در تهیه و تنظیم شکایات کیفری دارند و از این نظر می‌توانند رسیدگی به پرونده را به نحوی انجام دهند که در نهایت، موکل به حق قانونی خود برسد.
ثبت شکایت کیفری صرفا به تنظیم شکواییه محدود نمی‌شود، بلکه مراحل دیگری نیز برای طرح اینگونه دعاوی در قانون تعیین شده است که انجام آن‌ها بدون وکیل عملا روند رسیدگی به پرونده را مختل می‌نماید.
در مورد دعاوی کیفری، شاکی و متشاکی می‌توانند وکیل داشته باشند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. تجربه ثابت کرده است که داشتن وکیل برای متهم نسبت به شاکی ضروری‌تر است و بهتر است که متهمین در همان زمان اعلام جرم، وکیل بگیرند.
شاکی نیز برای طرح شکایت باید با وکیل کیفری مشورت نماید و در صورت نیاز، وکالت پرونده را بر عهده وی قرار دهد.
مزیت داشتن وکیل هم برای شاکی و هم برای متشاکی است. گاهی اوقات در برخی از پرونده‌های کیفری، یک نفر به عنوان وکیل دو طرف معرفی می‌شود. در واقع وکیل معرفی شده، هم برای شاکی و هم برای متهم، وکالت کرده که البته این روش عموما مورد پذیرش موکلین قرار نمی‌گیرد.
از لحاظ قانونی، اجباری برای داشتن وکیل در هیچ کدام از دعاوی حتی کیفری وجود ندارد و این موضوع کاملا به اختیار طرفین بستگی دارد. اما به دلیل حساسیت بالایی که دعاوی کیفری دارند، بدون وکیل ثبت شکایت با مشکلاتی مواجه می‌شود.
مراحل ثبت شکایت کیفری توسط وکیل دادگستری
ثبت شکایت کیفری مانند سایر دعاوی می‌تواند توسط وکیل یا بدون وکیل دادگستری انجام شود. اما در صورتی که موکل برای تنظیم شکایت کیفری، وکیل داشته باشد، وکیل موظف است که تمامی مراحل قانونی ثبت شکایت را انجام دهد و در این بین لزومی برای حضور موکل جزء در یک سری مراحل خاص، نیست.
مراحل ثبت شکایت کیفری که توسط وکیل دادگستری انجام می‌شود، به شرح زیر است:
- تهیه و نگارش شکواییه
- ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- حضور در دادسرا جهت انجام مراحل تحقیقات مقدماتی
- حضور در دادگاه به منظور دفاع از موکل و انجام مراحل دادرسی کیفری
- اعتراض به رای صادر شده از دادگاه کیفری
- اعاده دادرسی کیفری
موارد فوق به عنوان اصلی‌ترین مراحل دعاوی کیفری به شمار می‌رود که وکیل اصحاب دعوا وظیفه انجام دادن این مراحل را دارد.
نحوه تنظیم شکواییه طبق اصول قانونی
طرح دعاوی کیفری از طریق شکواییه انجام می‌شود. تنظیم شکواییه در ماده 68 قانون آیین دادرسی کیفری عنوان شده است. طبق این ماده، شاکی یا مدعی خصوصی می‌تواند شخصا یا توسط وکیل شکایت کند. در متن شکواییه باید به موارد ذیل اشاره شود:
- درج مشخصات شاکی و متشاکی
- موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم
- ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی
- ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
- مشخصات و نشانی متشکی عنه یا مظنون در صورت امکان
شاید بتوان گفت که تنظیم شکواییه مانند دادخواست، اصول و تشریفات خاصی ندارد اما اگر قصد تنظیم شکواییه را داشته باشید، حتما با وکیل کاربلد در این زمینه مشورت کنید. در صورتی که قصد تنظیم شکواییه طبق اصول قانونی را دارید، تهیه و تنظیم آن را می‌توانید به سامانه شکایت 24 واگذار کنید.
شکایت 24، با بهره‌مندی از وکلا، کارشناسان و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص آماده خدمات رسانی در کلیه امور کیفری است و می‌توانید تنظیم و ثبت شکایت کیفری را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.
